Uniastate, circa 1720. Een ruiter op een steigerend paard staat op het punt om het landhuis bezoeken. Het is van de Unia’s, een vooraanstaande familie die wel meer stinsen in Friesland bezat. Uniastate wordt in de archieven eind vijftiende eeuw voor het eerst vermeld. Nu is alleen het poortgebouw nog origineel. 

Stinsen en states 
In de late middeleeuwen stonden er in Friesland maar liefst zo’n 175 states en stinsen. Maar wat zijn het eigenlijk? Een stins is een ronde toren die niet alleen geschikt was om in te wonen, maar die ook goed verdedigbaar was. Dat was een prettig idee voor de rijke, machtige families die er woonden. Die torens lagen namelijk op kijkafstand van elkaar. Zo konden ze hun ‘buren’ goed in de gaten houden. Veel stinsen zijn later opgegaan in de grote landhuizen, de states. 

Luchtspiegeling
Als de Uniastate in 1756 wordt afgebroken, ligt het terrein er eeuwenlang verlaten bij. Alleen het poortgebouw herinnert aan het rijke verleden. Totdat rond 1990 een initiatief ontstaat om de state te laten herleven. Waar eens de stenen muren stonden, verrijst een stalen replica op ware grootte, naar een ontwerp van kunstenaar Beb Mulder. Een luchtspiegeling van het verleden. 

Tresoar is dé bewaarplaats van de geschiedenis van Fryslân. Iedereen die onderzoek doet kan er terecht voor kranten, foto’s, geluidsopnamen, bedrijfsarchieven, brieven en nog veel meer. Verder bruist Tresoar van activiteiten voor jong en oud: van lezingen en kindercolleges tot tentoonstellingen.